Mucha domowa
Musca domestica

Pospolita mucha domowa jest szkodnikiem występującym na całym świecie. Samica osiąga do 7,5 mm długości. Owad ten ma olbrzymie znaczenie sanitarno-higieniczne: badania dowiodły, ze na powierzchni swego drobnego ciała mucha może przenieść do sześciu milionów mikroorganizmów - w tym powodujących tak groźne choroby jak dur brzuszny, paratyfus, dezynterię, cholerę, gruźlicę, polio, czerwonkę, salmonellozę - oraz stadia przetrwalnikowe pasożytów. Musca domestica żyje na ziemi od 200 milionów lat.

Rybik cukrowy
Lepisma saccharina L.

Srebrzysty, około centymetrowej długości, bezskrzydły owad z rzędu szczeciogonków (Thysanura). Spotykany w domach, piekarniach i innych ciepłych pomieszczeniach, w których może znaleźć pożywienie. Żyje osiem lat. Rybiki prowadzą nocny tryb życia, nie lubią światła. Często przy wejściu do łazienki i zapaleniu światła można dostrzec rybiki kryjące się w różnych szparach. Nie potrafią pływać. Rybiki należą do najstarszych owadów. Zjedzą praktycznie wszystko. Samice składają do kilku jaj dziennie. Rybiki osiągają dojrzałość po kilku latach. Skuteczną bronią na rybika cukrowego są chemiczne środki owadobójcze.

Ahasferus
Advena (Wall)

Pochodzenie - Ameryka Chrząszcz - długość 1,5-2,0 mm, brązowo-czarny lub żółtawy, lekko połyskujący, delikatnie owłosiony. Głowa w zarysie trójkątna, w tylnej części wypukła i schowana pod przedplecze. Czułki 11-członowe z wyraźną buławka, oczy duże. Przedplecze szersze od długości, wypukłe pokryte punktami. Przednie kąty przedplecza wyciągnięte do przodu i szeroko zaokrąglone. Długość pokryw jest 1,3 do 1,6 razy wieprza od ich szerokości, wierzchołki pokryw delikatnie zaokrąglone. Powierzchnia pokryw bardzo słabo punktowana, pokryta białymi włoskami. Spód ciała i nogi ciemne. Spotykany był na różnych produktach takich jak ziarno zbóż, nasiona roślin oleistych i ich przetwory, kopra, kakao, orzechy, pasze, suszone owoce, zioła i przyprawy. Najczęściej występuje na pleśniejących produktach, ale nie można go zaliczyć do typowych mycetofagów, bo rozwija się również na wilgotnych produktach pozbawionych pleśni. Tak, więc szkodnik może szkody w przechowalniach. Chrząszcz obecnie spotykany na całym świecie.

Alphitophagus
Bifasciatus Say

Długość ciała 2,0-2,5 mm, owalnie wydłużony. Powierzchnia ciała delikatnie owłosiona, pokrywy rdzawe, tylko ich koniec i pas poprzeczny, środku pokryw są czarne. Czułki długie, buławkowate, człony od 5 do 11 jednakowej wielkości. Spotykany w warunkach naturalnych i pomieszczeniach zamkniętych na pleśniejących produktach roślinnych. Gatunek kosmopolityczny, częściej spotykany w Europie południowej.

Czarnuch Różowiec
Latheticus oryzae
Waterhoruse

Długość 2,5-3,0 mm, ciało wydłużone koloru żółto-czerwonego. Przedplecze tak szerokie jak pokrywy, które są 2-2,5 razy dłuższe od swojej szerokości.. Czułki masywne 5 ostatnich członów silnie rozszerzonych. Głowa duża i dobrze widoczna. Powierzchnia całego ciała punktowana. Szkodnik poraża mąkę, uszkodzone ziarno i inne produkty zbożowe. Kosmopolityczny, pochodzi prawdopodobnie z Indii. Do Polski przewożony z produktami spożywczymi, najczęściej ryżem.

Ćwiczyn płaski
Palorus depressus F.

Chrząszcz długości 3,0-5,0 mm, wydłużony, płaski, ubarwienie czerwone z połyskiem. Oczy okrągłe, nie podzielone i tym różni się od trojszyka ulca. Głowa i przedplecze pokryte gęsto punktami. Przedni brzeg głowy jest w postaci trzech płatków. Czułki krótkie, słabo rozszerzone na końcu, przedplecze tej samej szerokości co pokrywy, które są dwa razy dłuższe co ich szerokości. W warunkach naturalnych występuje pod korona martwych drzew a także owocnikach hub. Chrząszcze i larwy można spotkać w młynach magazynach na produktach spożywczych, nasionach, starym pieczywie. Nie rozmnaża się masowo i nie wyrządza szkód gospodarczych.

Kapturnik olbrzymek
Prostephanus truncatus Horn.

Długość ciała chrząszcza dochodzi do 6-8 mm. Ciało brązowe z czerwonymi czułkami. Przedplecze w przedniej części jest zaokrąglone z wyraźnym rzędem drobnych ząbków, z których 4 środkowe są wyraźnie większe. Pokrywy są łagodnie zaokrąglone, pokryte głębokimi dołkami. Tył ciała owłosiony. Do niedawna występował w Ameryce Południowej i Środkowej obecnie został zawleczony do Afryki gdzie wyrządza duże straty, niszcząc zapasy kukurydzy. Gatunek bardzo ekspansywny i bardziej żarłoczny niż kapturnik zbożowiec.

Kapturnik zbożowiec
Rhizopertha dominicea F.

Chrząszcz długości 2,5-3,0 mm barwy brunatno-czerwonej. Głowa okrągła, schowana przed przedplecze, czułki 10 członowe, z których trzy ostatnie są trójkątne i tworzą wyraźną buławkę. Produkty pokarmowe: ziarno wszystkich gatunków zbóż, produkty zbożowe, makaron, fasola, nasiona dyni, suszone warzywa i owoce, drewno. W naszych warunkach może rozwijać się w okresie lata lub ogrzewanych magazynach. Do Polski bywa przywożony z transportami zboża i umieszczony jest na liście kwarantannowej.

Kobielaka Kawowa
Areocersus fasciculatus Deg.

Długość ciała 2,5-4,5 mm, pokrywy szarobrązowe z jaśniejszymi plamkami. Głowa mała wyciągnięta w ryjek, oczy wypukłe. Czułki proste, trzy ostatnie człony zgrubiałe i prawie czarne przedplecze silnie rozszerzone ku tyłowi. Odnóża mocne długie o nieco zgrubiałych udach. Pochodzi prawdopodobnie z Indii, obecnie występuje na całym świecie, i może być do nas przywożona z nasionami kawy, kakao, i ziarnami kukurydzy. Może żerować w innych nasionach, orzechach i nasionach leczniczych.

Mącznik Młynarek
Tenebrio molitor L.

Chrząszcz o długości 12,0-16,0 mm, ciemnobrązowy z tłustym połyskiem, tylko spód ciała i odnóża nieco jaśniejsze. Głowa wyraźnie większa od przedplecza. Czułki 11 członowe, perełkowate tylko ostatni człon nieco większy. Pokrywy prawie równoległe, z delikatną rynienką na zewnątrz i głębokimi na powierzchni. Skrzydła lotne dobrze rozwinięte, chrząszcze chętnie latają. Szkodnik polifagiczny występujący na wszystkich produktach pochodzenia roślinnego, sporadycznie spotykany na mięsie i martwych zwierzętach. Larwy mogą uszkadzać sita i opakowania. Poza zjadaniem dużych ilości pokarmów, larwy zanieczyszczają go kałem i wylinkami. Chrząszcze stanowią pokarm dla drobnych zwierząt, ptaków i ryb. Gatunek kosmopolityczny występujący bardzo często w pomieszczeniach zamkniętych, ale z uwagi na długi okres rozwoju nie występuje w dużych ilościach.

Mklik Daktylowiec
Cadra cautella Wlk.

Motyl o rozpiętości skrzydła 9-14 mm (samce), 11-16 mm (samice) o zmiennym ubarwieniu uzależnionym od pokarmu gąsienicy. Przednie skrzydła SA najczęściej szare lub szarobrunatne z odcieniem brązowym. Na przednich skrzydłach w odległości 1/3 od podstawy widoczna jest poprzeczna ciemna kreska, otoczona od środka od wewnątrz jaśniejszymi łuskami. Tylnie skrzydła są białawe, obrzeżone wąskim, Ciemniejszym paskiem. Strzępina barwy skrzydła. Motyl jest szkodnikiem kosmopolitycznym. Gatunek występuje stale w strefie tropikalnej i subtropopikalnej, skąd z produktami spożywczymi jest rozwlekany po całym świecie.

Mklik Figowiec
Cadra cautell Wlk.

Rozpiętość skrzydeł motyla to 6-8,5 mm. Przednie skrzydła żółtoszare, mają niewyraźne linie poprzeczne. Linia bliższa podstawy skrzydła przebiega ukośnie. Skrzydła tylne białawe, głowa i tułów szare. Gatunek występuje w strefie tropikalnym na suszonych owocach, orzechach, kakao, i przetworach zbożowych.

Mklik Kauczukowiec
Cadra calidella Guen

Rozpiętość skrzydeł motyla wynosi 9-11 mm, ubarwienie przednich skrzydeł zmienne, od brązowej do ciemno szarej z dwoma poprzecznymi, jasnymi paskami. Pasek przy podstawie skrzydła zygzakowaty i biegnie w przez ciemniejsze tło. Występuje w strefie klimatu tropikalnego, przywożony do Polski z produktami importowanymi.

Mklik Mączny
Anagasta kuhneiella Zell.

Rozpiętość skrzydeł 20-25 mm, długość ciała 10-14 mm. Przednie skrzydła szare z niebieskim odcieniem, w ich części nasadowej i wierzchołkowej występują poprzeczne czarne, zygzakowate linie. Tylne skrzydła są szerokie, jasno szare z ciemniejszymi żyłkami i obwódką zewnętrzna. Skrzydła w czasie spoczynku złożone dachówkowo wzdłuż tułowia. Szkodnik poraża rozdrobnione produkty pochodzenia zbożowego (mąka, płatki, kasza), a także orzechy, suszone warzywa, 0woce, kakao. Występuje w strefie klimatu umiarkowanego, w Polsce bardzo groźny szkodnik występujący pospolicie w magazynach, sklepach, młynach i piekarniach. Może wyrządzić poważne szkody.

Mklik Pruchniczek
Ephestia etulella Hubner

Rozpiętość skrzydeł owada to 16-22 mm, długość ciała 8-11 mm. Przednie skrzydła niebieskawo-szare lub brązowo-szare z dwoma jaśniejszymi, poprzecznymi przepaskami. Samce u podstawy skrzydeł mają pęczek jasnych włosków. Tylnie skrzydła jasnoszare a głowa i tułów brązowo szare lub popielate. Rozwój w magazynie jest możliwy w temperaturze powyżej 15 stopni C, w pomieszczeniach ogrzewanych mogą rozwijać się 2 lub 3 pokolenia. Szkodnik poraża ziarna zbóż i jego przetwory, zioła suszone warzywa i owoce, tytoń, nasiona kakao, czekoladę. Gatunek kosmopolityczny.

Mól Ziarniak
Nemapogon granellus L.
Tinea granella L.

Długość ciała motyli wynosi 6,0-8,0 mm, rozpiętość skrzydeł 9,0-14,0 mm. Przednie skrzydła są wąskie srebrzystoszare czasem z żółtawym odcieniem. Powierzchnia skrzydeł pokryta szeregiem ciemnych, nieregularnie rozmieszczonych ciemnych plamek. Tylne skrzydła są większe od przednich, szarawe z ciemniejszymi końcami. Tułów i odwłok są koloru białego. W pomieszczeniach nie ogrzewanych, motyle pierwszego pokolenia spotykane są w kwietniu i maju, drugiego w sierpniu i wrześniu. Szkodnik żeruje na ziarnie zbóż, nasionach roślin strączkowych, orzechach, nasionach traw, suszonych owocach, suszonych grzybach, rzadko na serach i korku.

Omacnica Ryżanka
Corcyra cephalonica Staint

Rozpiętość skrzydeł 14-27 mm, długość ciała 7-10 mm, przednie skrzydła wąskie, szare z ciemnymi żyłkami, w części środkowej mała, jasna plamka. Tylnie skrzydła szare. Głowa biała, tułów szarobrązowy. Występuje w krajach tropikalnych na suszonych owocach, ryżu, orzechach ziemnych, nasionach strączkowych. Do naszego kraju przywożony z nasionami kakao, orzechami ziemnymi i nasionami roślin strączkowych.

Omacnica Sianowianka
Hyposopygia costalis F.

Rozpiętość skrzydeł motyla około 17 mm, ubarwienie skrzydeł szarawo-czerwone, purpurowe lub amarantowo-szare. Na przednim brzegu występują dwie plamy, do których biegną dwie zanikające linie. Tylne skrzydła zaokrąglone, tej samej barwy co przednie, z wyraźnymi żółtymi liniami. Szkodnik żyje w sianie, słomie, ziołach, przyprawach. W warunkach naturalnych gąsienice były spotykane w gniazdach ptaków. Czasami wyrządza szkody w magazynach zbożowych, lecz nie ma znaczenia gospodarczego.

Omacnica Spichrzanka
Plodia interpunctella Hubner

Motyl o rozpiętości skrzydeł 14-18 mm, nasadowa część przednich skrzydeł jest żółtawa, pozostała ciemnoczerwona lub ceglasta z szaroniebieskimi poprzecznymi paskami. Tylnie skrzydła SA szaroniebieskie, przeświecajace z szarą strzępina. Szkodnik występuje w magazynach, sklepach i mieszkaniach na produktach zbożowych, orzechach, suszonych owocach ziołach, paszach, wyrobach cukierniczych. Od kilku lat spotykany coraz częściej.

Palorus subdepressus Woll.

Długość chrząszcza 2,8-3,0 mm, głowa prostokątna, na środku lekko wypukła. Powierzchnia głowy i pokryw delikatnie punktowane. Pokrywy najszersze u podstawy. Gatunek kosmopolityczny, występuje w magazynowanych produktach spożywczych. Czasami chrząszcze atakują larwy i poczwarki innych szkodników żyjących w magazynach.

Pleśniakowiec lśniacy
Alphitobius diaperinus Panz.

Chrząszcz długości 5,0-6,0 mm, kształtu owalnego, barwy brązowo-czarnej z wyraźnym połyskiem. Przedplecze i pokrywy są punktowane bez mikrorzeźby, boki przedplecza słabo zaokrąglone. Głowa mała, wciągnięta pod przedplecze do nasady oczu, które są podzielone do połowy. Czułki nie sięgają poza przedplecze i stopniowo rozszerzają się ku końcowi. Czułki i odnóża czerwonawe. Gatunek kosmopolityczny, występuje w Ameryce Północnej i Europie. Do niedawno wykazywany był jako szkodnik o małym znaczeniu gospodarczym, występujący na pleśniejących produktach spożywczych. Obecnie występuje w kurnikach, gdzie rozwija się w masowych ilościach i jest tam problemem weterynaryjnym. Larwy żerują na martwych kurczakach i mogą być przyczyna masowych padnięć. Rozprzestrzeniany jest wraz z paszami, a warunki panujące w kurnikach sprzyjają jego rozwojowi.

Pokątnik Złowieszczyk
Klaps motisaga L.

Długość ciała 20-28 mm, ciało wydłużone koloru czarnego z lekkim połyskiem. Pokrywy owalne, z tyłu tworzą ogonek. Szerokość przedplecza największa przed środkiem długości. Powierzchnia głowy i przedplecza pokryta drobnymi i płytkimi punktami. Czułki proste, składające się z 4 do 7 członów, których długość każdego jest wyraźnie większa od szerokości. Gatunek synantropijny, występuje w mieszkaniach, piwnicach i budynkach gospodarczych na resztkach roślinnych. Wyrządza niewielkie szkody, gdyż nie rozwija się masowo. Bywa spotykany w piekarniach na resztkach mąki.

Przykrótek drogerczyk
Caprophilus dimidiatus F.

Długość ciała 2,0-3,5 mm, pokrywy, głowa i przedplecze kasztanowo-brązowe lub ciemnożółte, błyszczące, gęsto punktowane. Czułki i odnóża żółtoczerwone. Trzeci człon czułków dłuższy od drugiego, człon ostatni bardzo mały i spłaszczony. Nie ma znaczenia gospodarczego, powoduje zanieczyszczenie produktów wylinkami i kałem. Gatunek kosmopolityczny, poraża kakao, tytoń, suszone owoce, produkty zbozowe przechowywane w magazynach.

Przykrótek półskrzydły
Carpophilus hemipterus L.

Chrząszcz długości 2-4 mm, silnie spłaszczony, owalnego kształtu, Pokrywy ciemnobrązowe lub czarne z dwoma poprzecznymi przepaskami koloru czerwono-żółtego. Przepaska u nasady jest wąska, na końcu pokrywy szeroka. Pokrywy nie zasłaniają dwóch ostatnich segmentów odwłoka. Odnóża i czułki żółtawo czerwone. Czułki buławkowate, człon drugi jest dłuższy niż trzeci. Szkodnik pochodzi z krajów tropikalnych, obecnie jest spotykany na całym świecie. Bywa przywożony z orzechami, koprą, nasionami kakao, suszonymi owocami. Może porażać świeże owoce, zioła, suszone grzyby i ziarno zbóż. Szczególnie chętnie atakuje produkty wilgotne.

Pustosz Australijski
Ptinus tectus

Dorosłe owady o długości ciała 2,5-4 mm. Pokrywy skrzydeł pokryte są ciemno-złoto-brązowymi włoskami. Pod włoskami znajdują się niewidoczne linie na pokrywach. Owad kosmopolityczny, zawleczony z Australii, szeroko rozprzestrzeniony na kontynencie europejskim. Larwy atakują suche produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Ziarno, przyprawy, mączka rybna, suszone owoce itp. Uszkadzają opakowania. Zanieczyszczają kałem i wylinkami.

Pustosz Kradnik
Pinus fur L.

Długość ciała chrząszczy jest bardzo zmienna, wach się od 2,0 do 4,5 mm. W budowie chrząszczy jest widoczny, wyraźny dymorfizm płciowy: samce są mniejsze od samic. Pokrywy samców są wydłużone koloru rdzawobrązowego, samic owalne, wypukłe ciemnobrązowe z jasnymi plamami. Czułki samców są równe długości ciała, samic nieco krótsze. Spód ciała i odnóża u osobników obydwu płci gęsto pokryte brązowymi włoskami. Przedplecze z charakterystycznymi wzgórkami pokryte jest drobnymi włoskami. Szkodnik poraża ziarno zbóż, nasiona roślin motylkowatych, zioła, suszone owoce, przyprawy, zbiory muzealne, pierze, skóry, wełnę. W warunkach naturalnych spotykany jest w gniazdach ptaków i gryzoni. Występuje w strefie klimatu umiarkowanego, ale z uwagi na długi okres rozwoju nie wyrządza szkód gospodarczych. Obecność szkodnika w magazynie świadczy o nieprzestrzeganiu zasad dobrej praktyki i przepisów sanitarnych.

Pustosz Wypuklak
Niptus hololeucus Fald.

Chrząszcz o długości 3,0-4,0 mm, barwy czerwono rdzawej, z mocno uwypuklonymi pokrywami. Całe ciało pokryte jest żółtymi włoskami o różnej długości. Golenie nóg mocno rozszerzone. Chrząszcze pobierają ten Sam pokarm co larwy, spotykane są w magazynach przez cały rok, głównie w kwietniu i maju oraz sierpniu i wrześniu. Szkodnik został stwierdzony na produktach spożywczych, nasionach, ziarnie, otrębach, kazeinie, kakao. Może uszkadzać materiały jedwabne, wełniane, pierze, gąbkę, papier. Gatunek kosmopolityczny, niespotykany w klimacie tropikalnym.

Rogatek Spichrzowy
Gnathocerus cornutus Fabr.

Długość ciała owada wynosi 3,5-4,5 mm, ubarwienie rdzawe, lśniące. Wyraźny dymorfizm płciowy, na czole samca znajdują się dwa rogi, a szczęki przekształcone są w dwa mocne haki. Czułki u samców i samic sięgają do połowy przedtułowia i maja segmenty regularnie zwiększające się ku końcowi. Samice rogatka spichrzowego posiadają wyrostek chitynowy między biodrami pierwszej pary odnóży, co odróżnia je od chrząszczy trojszyka ulca i gryzącego. Występuje w magazynach zbożowych na całym świecie, pochodzi prawdopodobnie z Ameryki Środkowej.

Rozpłaszczyk Rdzawy
Cryptolestes ferruginesus Steph

Chrząszcz o długości 1,5-2,0 mm, barwy brązowej z delikatnym połyskiem. Ciało mocno spłaszczone, pokryte delikatnymi punktami i włoskami jasnymi. Przedplecze prawie kwadratowe, z dwiema podłużnymi liniami na bokach. Długość pokryw jest 2-2,5 razy większa od szerokości. Odnóża jaśniejsze od reszty ciała, stopy samca 4-członowe, samicy 5-członowe. Groźny szkodnik ziarna i produktów pochodzenia zbożowego. Często występuje razem ze szkodnikami pierwotnymi( wołek zbożowy).Larwy mogą zjadać jaja innych szkodników magazynowych, w warunkach naturalnych spotykany był w chodnikach korników. Gatunek kosmopolityczny, często spotykany w magazynach w strefie klimatu umiarkowanego.

Skośnik Zbożowiaczek
Sitotroga carealella Ol.

Motyl o rozpiętości skrzydeł około 15 mm i długości ciała około 6 mm. Przednie skrzydła wąskie, ostro zakończone z długą frędzią, koloru szarożółtego. Tylnie skrzydła są koloru szarego z ciemniejszymi plamkami. Koniec tylnego skrzydła wyciągnięty w charakterystyczny ząbek, który jest wyraźną cechą rozpoznawczą. Czułki nitkowate, kutrze od przedniej pary skrzydeł. Gatunek stale występuje w strefie tropikalnej i subtropikalnej, skąd wraz z produktami spożywczymi jest rozwlekany po całym świecie. Na południu Europy może także rozwijać się na uprawach zbóż w polu.

Skórek Zbożowy
Trogoderma granarium Ev.

Długość ciała chrząszcza to 1,5-3,0 mm, samice są nieco większe od samców. Pokrywy rdzawobrunatne z żółtymi włoskami pokryte plamkami, głowa i przedplecze ciemniejsze, czasem prawie czarne. Czułki 11 członowe, buławka samców 5 członowa, samic 4. U niektórych okazów stwierdzono czułki 9 lub 10 członowe. Szkodnik rozpowszechnia się biernie z porażonymi produktami, na opakowaniach, środkach transportu i robotników. Szkodnik przenoszony jest również w pustych ładowniach statków i w samolotach. Produktami żywicielskimi chrząszcza są: ziarno pszenicy, jęczmienia, owsa, żyta, ryżu i sorgo, produkty przemiału ziarna, nasiona roślin strączkowych, lnu i pomidorów, makuchy, pasze, orzechy arachidowe, słoma i siano, kopra, makaron, suszone owoce, mączka rybna, ser, kazeina. Z uwagi na możliwość ekspansji, wytrzymałość na niskie temperatury i brak pokarmu znajduję się na liście kwarantannowej.

Skórnik Słoniniec
Dermestes lardarius

Chrząszcz o długości ciała 7-9 mm. Kształt ciała podłużny, owalny. Pokryty drobnymi, gęstymi, łuseczkowatymi włoskami. Ubarwienie czarne, na przedniej części pokryw szeroka jaśniejsza przepaska z wyraźnymi trzema ciemniejszymi plamami na każdej stronie. Chrząszcze są pospolitymi szkodnikami wszędzie tam gdzie znajduja się produkty pochodzenia zwierzęcego: skóry, kości, suszone mięso, mączka rybna. Mogą żerować na martwych gryzoniach i ptakach.

Spichrzel Surynamski
Oryzaephilus surinamensis

Chrząszcz o długości ciała 2,5-3,5 mm, barwy brązowej, o spaczonym ciele pokrytym drobnymi włoskami, Na przedpleczu dwa podłużne wgłębienia i 6 wyraźnych ząbków po każdej stronie. Pokrywy drobno punktowane, z 9 rzędami punktów, skrzydła drugiej pary dobrze rozwinięte, lecz chrząszcze nie lata. Czułki krótkie, 11- członowe z wyraźna buławką, drobno owłosione. Na głowie za oczami występują dwa wyraźne ząbki wielkości średnicy oka. Chrząszcz przewrócony na grzbiet wstaję przy pomocy czułków. Szkodnik przystosowany do życia w pomieszczeniach zamkniętych, gdzie rozwija się na rozdrobnionych produktach zbożowych a od kilku lat notowany jest na całym ziarnie, nasionach, rzadziej na przetworach tj. chleb, wyroby cukiernicze. Występują na całym świecie, w Polsce bardzo często.

Strąkowiec Chiński
Callosobruchus chinensis L.

Chrząszcz o długości 2-4 mm, barwy czerwonej z bardzo zmiennym deseniem jasnych plamek. Na pokrywach jasne plamy tworzą poprzeczne pasy, długość pokryw jest równa ich szerokości. Głowa czarna, czułki żółtawe u samców grzebieniaste, u samic głęboko piłkowane. Spód ciała z plamkami białych włosków. Występuje w strefie klimatu ciepłego, powarzne szkody wyrządza w Ameryce Południowej, Afryce i Azji Środkowej, gdzie może się rozwijać 10 pokoleń w roku. Bywa przywożony do naszego kraju z nasionami roślin motylkowych, jednak ze względu na nasz klimat nie rozwija się.

Świdrzyk Cygarowiec
Lasioderma serricorne

Chrząszcz o wielkości 2-4 mm, koloru rudo-brązowego, posiada charakterystyczny owalny kształt. Na pokrywach posiada gęste włoski. Występuje na całym świecie, jednak w klimacie chłodnym może przeżyć tylko w ogrzewanych pomieszczeniach. Jest szkodnikiem tytoniu, ryżu, suszonych owoców, ziół, ziarna kakaowego, orzechów, suszonej papryki. Praktycznie wszystkie szkody powodowane są przez larwy.

Żywiak Chlebowiec
Stegobium paniceum L.

Chrząszcz o długości 2-5 mm, barwy czerwonobrązowej, całe ciało pokryte żółtawymi włoskami. Czułki nitkowate 11- członowe. Przedplecze jest mocno sklepione, delikatnie punktowane, u podstawy równe szerokości pokryw. Na pokrywach dołki ułożone w regularne, podłużne linie. Samce nieco mniejsze od samic. Chrząszcze są aktywne wieczorem i w nocy. Owad jest gatunkiem kosmopolitycznym, występuje w Ameryce Północnej i Europie. Przystosowany jest całkowicie do życia w pomieszczeniach zamkniętych. Może rozwijać się we wszystkich produktach pochodzenia roślinnego, produkty - zborzowo-mączne, pieczywo, przyprawy, suszone owoce, zioła, zbiory botaniczne, sporadycznie w produktach zwierzęcych. Z uwagi na ukryty tryb życia larw, obecność ich jest wykrywana zbyt późno.

Strąkowiec Czteroplamisty
Callosobruchus macuatus F.

Chrząszcz ma długość 2,0 do 5,0 mm, jest owalny i wydłużony. Ubarwienie bardzo zmienne najczęściej czerwone, brązowe lub czarne. Przedplecze i odwłok częściowo lub całkowicie czarne. Całe ciało jest pokryte żółtymi włoskami. Czułki u samców grzebykowate u samic nitkowate, pierwsze 3 lub 4 człony żółtoczerwone, pozostałe jasnoczerwone. Na każdej pokrywie dwie ciemne plamy. Na udach 3 pary odnóży pojedynczy ząb. Strąkowiec czteroplamisty jest szkodnikiem fasoli, grochu, soli, wspięgi, nikli indyjskiej, ciecierzycy pospolitej. Występuje w strefie klimatu ciepłego, w Ameryce, Azji, Afryce i Europie południowej. Może być przywożony do kraju z transportami nasion motylkowatych.

Strąkowiec Fasolowy
Acanthoscelides obtectus Say

Chrząszcz kształtu trapezowatego o długości 2,5-4,5 mm, samce są nieco mniejsze od samic. Strona grzbietowa koloru oliwkowo-szarego z jaśniejszymi plamkami, spód ciała szary, końce pokryw czerwonawe. Boki przedplecza gładkie, bez ząbków, głowa silnie wydłużona, czarna z żółtawymi włoskami na czole. Odnóża czerwonawe, na udach trzeciej pary, długi wyraźny kolec a za nim dwa małe ząbki. Czułki są 12-członowe, długie i cienkie. Pierwsze z nich maja 4 człony, ostatnie z nich są koloru czerwonego. Pygidium (3 ostatnie segmenty odwłoka) u samca SA skierowane w duł. Szkodnik poraża wszystkie odmiany fasoli uprawiane w Polsce. W jednym nasieniu(w zależności od jego wielkości) może rozwinąć się do 25 chrząszczy. Nasiona takie tracą wartość siewną i konsumpcyjną. W przypadku braku nasion fasoli, chrząszcze mogą składać jaja na groch i inne nasiona strączkowe.

KARACZANY

Prusaki - żółtobrązowe, nogi i czułki jaśniejsze. Aktywne głównie nocą. Sprawne, poruszają się nawet po pionowych płaszczyznach. Zjadają zarówno pokarm pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego.

Karaluchy - krępa budowa ciała, ciemnobrązowy (prawie czarny). Wszystkożerne. Poruszają się tylko po płaszczyznach poziomych. Są nieprzyjemne i uciążliwe. Karaluchy i prusaki w dogodnym środowisku łatwo się rozmnażają, szybko się przemieszczają i mogą występować w dużych ilościach. Zanieczyszczają artykuły żywnościowe, sprzęt do produkcji żywności i całe środowisko w którym przebywają. Obecność karaczanów powoduje charakterystyczny zapach wytwarzany przez odchody, wydzieliny gruczołów i martwe owady. Mogą przenosić organizmy chorobotwórcze. Karaluchy są potencjalnymi nosicielami chorób, np. czerwonki, nieżytu żołądka i jelit, gruźlicy, duru brzusznego, choroby Hainego-Medina, itp. Wywołują alergie. Owady i ich odchody mogą powodować reakcje alergiczne, zwłaszcza u osób wrażliwych, w tym u astmatyków. Kiedy należy zwalczać karaczany? Zwalczanie karaluchów i prusaków polega na ciągłym kontrolowaniu i polepszaniu warunków higienicznych i odpowiednim stosowaniu właściwych środków owadobójczych.

Mrówki faraonki

Wszystkożerne, występują w masarniach, piekarniach, mieszkaniach itp. Prowadzą społeczny tryb życia, jaja składają samice-królowe. Niszczą żywność, powodują alergie. Mogą przenosić chorobotwórcze bakterie i inne mikroorganizmy.

Pluskwy - spłaszczone, ciemnobrązowe ciało. Atakują głównie w nocy, nakłuwając skórę i ssąc krew. Wydzielina powoduje po jakimś czasie podrażnienia i pieczenie. Pojawiają się pęcherze, ich rozdrapywanie powodować może zmiany chorobowe skóry.

Pchły - Pasożyty zewnętrzne. Odżywiają się krwią żywicieli. Przenoszą patogeny pomiędzy zwierzętami dzikimi, domowymi a człowiekiem. Rozpowszechniają choroby, mogą być przejściowymi żywicielami niektórych tasiemców. Powodują krwawienia, zapalenia skóry, infekcje.

Komary, Meszki - atakują ludzi i zwierzęta. Ukłucia mogą powodować zmiany skórne, swędzenie, obrzęki itp. Sporadycznie przenoszą groźne choroby.

GRYZONIE

Szczury i myszy. Gryzonie zasiedlające nasze domy to przeważnie najliczniej występująca w całej Polsce mysz domowa, Mus musculus , długość ciała gryzonia bez ogona dochodzi do 11 cm, masa 12 do 22 gram. Ciąża trwa średnio 20 dni, w jednym miocie występuje od 5 do 15 osobników, a dojrzałość płciową uzyskują po około 10 tygodniach. W ciągu roku samica ma 6 - 8 miotów. Ubarwienie ciała jest zmienne, od brązowo szarej do szarej, a brzuch od szarej do szaro białej. Mysz domowa posiada małe oczy i duże uszy. Mysz najczęściej żyje 9 – 12 miesięcy. Po zbiorach zbóż z pól zasiedla nasze domy w poszukiwaniu pokarmu i kryjówki mysz polna, Apodemus agrarius. Jest ona minimalnie większa od domowej (do 12 cm) i różni się ubarwieniem. Jest żółtawo ruda do szarej z ciemną pręgą na grzbiecie, spód jej ciała jest biały wyraźnie odgraniczony od boków. Wydaje mniej pokoleń w roku niż mysz domowa, jednak osobniki uzyskują dojrzałość płciową już po 8 tygodniach. Bardzo rzadko, i zależy to od otoczenia budynku, zagląda w zimie do naszych piwnic mysz zaroślowa Apodemus sylvaticus , która w okresie wegetacji przebywa w parkach, lasach i sadach. Jest podobna do myszy polnej, a wyróżnia ją podłużna kremowa plama na piersiach, jest ponadto minimalnie mniejsza (do 10 cm). Mysz domowa żeruje nieregularnie i głównie w nocy. Nigdy nie najada się do syta w jednym miejscu. W ciągu doby potrafi żerować w 30 różnych miejscach, przez co powoduje znaczne straty, ponieważ kałem i moczem zanieczyszcza 10 razy więcej żywności niż sama zjada. Jedna para myszy w ciągu roku pozostawia w produktach, na których żerowała prawie 2 litry moczu i 10000 grudek kału. W przeciwieństwie do szczurów mysz nie potrzebuje wody, wystarcza jej wilgoć zawarta w produktach. Mysz chętnie zasiedla się w warstwach izolacyjnych budynków, a w poszukiwaniu pokarmu dostaje się do mieszkań, gdzie przegryza opakowania artykułów spożywczych, niszczy odzież, książki, wyroby skórzane i inne przedmioty użytkowe, nierzadko bardzo cenne dla człowieka. Kolejnym synantropijnym gryzoniem żyjącym w naszych budynkach jest pospolity w całej Polsce i stosunkowo duży szczur wędrowny, Rattus norvegicus , uważany za największego szkodnika. Długość jego ciała waha się od 19 do 30 cm, a ciężar ciała dochodzi do 400 gram. Ciąża u szczura trwa średnio 22 dni. W jednym miocie, a jest ich 7 w roku, samica rodzi 7 – 12 młodych, zdarza się czasem i więcej (nawet 20), które osiągają dojrzałość płciową po 12 tygodniach. Szczur wędrowny ma ubarwienie brązowo szare lub brudnoszare, a brzuch jasno szary do popielatego lub żółtoszary, ale zawsze jaśniejszy od grzbietu. Futro szorstkie i włochate a ogon gruby i dwubarwny pokryty drobną łuską. P osiada małe oczy oraz małe i grube uszy delikatnie owłosione. Przeciętna długość życia szczura wędrownego wynosi 12 do 18 miesięcy, niektóre żyją nawet 3 lata. Wędrując w ciągu doby szczur może pokonać odległość 600 m., a w ciągu roku przenieść się na odległość prawie 20 km. Szczur wędrowny doskonale pływa i nurkuje, świetnie porusza się w rurach kanalizacyjnych, ale gorzej się wspina. Jest wszystkożerny, dlatego uważany jest za najgroźniejszego szkodnika. Rzadziej występującym gryzoniem, (tylko w zachodniej Polsce) jest szczur śniady, Rattus rattus , który jest mniejszy i smuklejszy od wędrownego (15-22 cm) i waży 150-300gram. Ma gładkie futro koloru czarnego lub ciemno szarego, gładki długi ogon z rzadka owłosiony, duże oczy i przeźroczyste uszy, nagie bez włosków. Doskonale się wspina i skacze na wysokość do 1 m. Żywi się głównie produktami pochodzenia roślinnego Szczur zjada dziennie około 20 do 28 gram pożywienia i musi codziennie wypić 30 ml wody, tak więc 100 szczurów w ciągu roku spożywa prawie jedną tonę naszej żywności. Natomiast codziennie wydala około 20 grudek kału i 16 ml moczu. Każde zwierze, a więc i gryzoń, potrzebuje do życia pokarmu, wody i kryjówki. Stosując metody sanitarno – higieniczne możemy zmniejszyć dostęp gryzoni do tych źródeł, a tym samym ograniczyć liczbę szkodników na terenie administrowanego budynku. Jednak budynki o niskiej higienie są bardzo atrakcyjne dla gryzoni i do nich ściągają szczury i myszy z całej okolicy. Gryzonie przysparzają wiele kłopotów administratorom budynków. Są wszędobylskie i wszędzie potrafią wyrządzić znaczne szkody: uszkadzają konstrukcję budynków, potrafią przegryzać beton, przewody kanalizacyjne i wodociągowe, instalacje elektryczne i telefoniczne, a także elementy wyposażenia, meble i wyroby tekstylne. Siekacze szczura są twardsze od stali, gryzą z szybkością 2 do 4 ugryzień na sekundę, z naciskiem 1,7 tony/cm2). W wyniku ich działalności powstają pożary, przerwy w dopływie energii elektrycznej lub zalania piwnic wodą wydostającą się z uszkodzonych przewodów wodociągowych. Jednym słowem, niszczą wszystko, co napotkają na swej drodze, przedmioty i żywność. W USA straty budowlane spowodowane przez gryzonie szacuje się na 8 mln. dolarów rocznie Do szkód materialnych wymienionych wyżej, należy dodać inne cechy gryzoni, które wywołują lub powinny wywoływać niechęć człowieka do tych zwierząt, a mianowicie wywołują fobie, zwłaszcza u kobiet, co kończy się czasem urazem spowodowanym przez niekontrolowany odruch wykonany przez człowieka na widok gryzonia. Znanych jest wiele takich przypadków, jak np. kobieta upuszcza na widok myszy słoik z przetworami, a stłuczone szkło kaleczy jej nogi, albo raptowny odskok na widok gryzonia prowadzi do urazów i siniaków. Przykłady można by mnożyć. Należy tylko stwierdzić, że widok gryzonia wywołuje odruchy u bardziej uczulonych na ich widok ludzi i ma to znaczenie psychiczne, uwarunkowane obrzydzeniem (fobia). Jest jednak cecha gryzoni, która powinna wywoływać u wszystkich ludzi jednakową niechęć do tych zwierząt żyjących na wolności, a mianowicie zagrożenie mikrobiologiczne dla zdrowia człowieka. Gryzonie, a w szczególności szczury, przenoszą ponad 200 groźnych chorób. Pasożyty i zarazki chorobotwórcze są przenoszone na psy i koty. Zwierzęta domowe chorują i mogą stanowić poważne zagrożenie dla człowieka, np. gorączkę szczurzą, leptospirozę (chorobę Weila), salmonelozy, dżumę, włośnicę i inne. Drogą ukąszenia mogą przenosić bakterie śrubowca mniejszego (Spirillum minus) i gram – ujemnej pałeczki Streptobacillus moliniformis, które wywołują gorączkę szczurzą. Gryzonie roznoszą też krętowice zwane leptospirami, które zasiedlają kanaliki kręte nerek szczurów oraz innych ssaków domowych i dzikich. Z nerek wydalane są z moczem, a poza organizmem zachowują długo żywotność, jeżeli przebywają w wilgotnym środowisku. Przenikają przez skórę do organizmu człowieka lub poprzez picie zakażonej wody. Najbardziej znaną chorobą roznoszoną przez szczury, a dokładniej przez ich pchły, jest dżuma. Chorobę wywołuje bakteria Yersinia pestis. Pchły, dla których szczur jest podstawowym żywicielem, korzystają też z żywiciela zastępczego, czyli człowieka wchodzącego do piwnicy. Poprzez ukąszenie dochodzi do zakażenia organizmu ludzkiego wieloma groźnymi chorobami. Istnieje ścisły związek pomiędzy „lokatorami” naszych piwnic, kotami, gryzoniami i pchłami. Jeżeli postaramy się, i skutecznie przeprowadzimy deratyzację w całym budynku, a nie w samych piwnicach, to przerwiemy ten swoisty łańcuch pokarmowy. Jeżeli doprowadzimy do sytuacji, że nie będzie gryzoni to nie będzie też kotów, ponieważ nie będą miały na kogo polować. Oczywiście nie dotyczy to budynków, w których są troskliwie dokarmiane przez lokatorów. Jednakże należałoby zasugerować lokatorom, aby dokarmianie kotów i opieka nad nimi odbywała się w mieszkaniu lokatora, ponieważ jest to jego dobra wola opieki nad zwierzętami, natomiast dokarmianie kotów w piwnicy, (a piwnica jest wspólnym pomieszczeniem wszystkich lokatorów) jest zaśmiecaniem wspólnych pomieszczeń poprzez rozwlekanie pokarmu, odchody kocie a szczególnie uciążliwy jest mocz samców, utrzymujący bardzo długo nieprzyjemną woń. Ale to tylko moja uwaga na marginesie problemu bakteriologicznego i do niego powrócę. Jeżeli nie będzie gryzoni w piwnicach to i nie będzie pcheł, a to już naprawdę wielkie osiągnięcie administratora budynku, który umie stworzyć lokatorom higieniczne warunki bytowania. Aby stworzyć takie warunki, budynki mieszkalne wymagają technicznego wykończenia obiektu w taki sposób, aby udaremnić gryzoniom wtargnięcie do budynku i swobodne przemieszczanie się w poszukiwaniu pożywienia, wody i bezpiecznej kryjówki, w której założą gniazdo. Mysz przechodzi przez szparę 8 milimetrów, a szczurowi wystarczy 13 milimetrów, aby przedostać się do budynku. Żeby zabezpieczyć budynek przed gryzoniami (szczuroszczelność) należy okna piwniczne zabezpieczyć siatką stalową o wielkości oczek 5 mm. Drzwi wejściowe do budynku powinny mieć sprawne samozamykacze i szczelne progi. Drzwi piwniczne należy dwustronnie obić blachą stalową na wysokość 30 cm od podłogi, z zachowaniem szczeliny przy progu nie większej niż 5 mm. Wszelkie instalacje techniczne wchodzące do budynku muszą być zaopatrzone w gilzy, w których szpara pomiędzy przewodem a gilzą będzie mniejsza niż 5 mm. Studzienki ściekowe muszą być przykryte rusztem metalowym, o szczelinach nie większych niż 10 mm. Zlikwidować wszelkie przecieki wody. Nawet lekko kapiący zawór stwarza gryzoniom doskonałe warunki do zagnieżdżenia się w jego okolicy. Na zewnątrz budynku też należy przestrzegać kilku zasad. Budynek musi posiadać wokół fundamentu opaskę betonową. Roślinność wysoka nie powinna dotykać do ścian budynku, a trawniki powinny być nisko przystrzyżone, stosując pięć pokosów w sezonie. Czynności zapobiegawcze stosowane przez administratora obiektu zdecydowanie zmniejszą możliwość przedostania się gryzoni do budynku. Metody techniczne będą eliminować konieczność stosowania metod chemicznych, w szczególności zatrutych przynęt pokarmowych stosowanych przez gospodarza budynku. Samodzielne stosowanie trucizn w budynkach mieszkalnych, w których przebywają małe dzieci oraz zwierzęta domowe, może doprowadzić do nieszczęśliwego wypadku. Administrator obiektu musi mieć świadomość, że kodeks pracy w Art.2373 zabrania zlecania pracownikowi pracy, do której wykonywania pracownik nie posiada wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności. Tak więc w razie przypadkowego zatrucia odpowiedzialność spada na administratora, ponieważ polecenie przeprowadzenia deratyzacji za pomocą środków szkodliwych dla zdrowia wydał osobie, która nie ma przygotowania zawodowego. Obowiązek systematycznego i udokumentowanego wykonywania deratyzacji w administrowanych budynkach spoczywa na administratorze obiektu (ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). Gospodarz domu lub osoba wyznaczona przez administratora może i powinna w razie potrzeby prowadzić deratyzację mechaniczną, za pomocą myszołapek, gilotynek i chwytaczy gryzoni. Jednak działania te są tylko uzupełnieniem technicznego wykończenia budynku. Nie humanitarne i godne potępienia jest wykładanie przez gospodarza domu pokarmu zmieszanego z gipsem. Gryzoń ginie w okropnych męczarniach, przy znikomej skuteczności wytępienia całej populacji występującej w budynku. Szczury posiadają gruczoły, z których wydzielają substancję zapachową, ostrzegającą innych osobników tego gatunku przed niebezpieczeństwem zagrażającym im ze strony jakiegoś pożywienia lub przedmiotu. W praktyce oznacza to, że jakikolwiek błąd ze strony człowieka powoduje, że deratyzacja nie zostanie zakończona pozytywnym skutkiem. Jeżeli zaniedbanie lub zaniechanie czynności prowadzących do technicznego zabezpieczenia obiektu przed gryzoniami spowodowało poważne namnożenie się gryzoni w budynku, należy przeprowadzić deratyzację chemiczną. Zabieg chemiczny należy zlecić doświadczonemu deratyzatorowi, gdyż to on bierze na siebie odpowiedzialność za zagrożenie życia i zdrowia ludzi oraz zwierząt domowych na obszarze deratyzacji. To pracownik firmy DDD odpowiada za bezpieczeństwo sanitarno – epidemiologiczne w budynku oraz za utylizację produktów deratyzacji. Osoba ta sporządza dla potrzeb Inspekcji Sanitarnej odpowiedni protokół stwierdzający wykonanie deratyzacji i wymienia rodzaj użytych antykoagulantów, z podaniem nazwy substancji czynnej w preparacie.

Zabić kilka gryzoni to prosta sprawa, zmniejszenie populacji o połowę wymaga dobrze przeprowadzonej akcji, a likwidacja całkowita jest możliwa tylko po skrupulatnym, kompleksowym zaplanowaniu i wykonaniu deratyzacji przez odpowiednio doświadczony i wykwalifikowany personel znający bardzo dobrze zarówno biologię gryzoni, ich zwyczaje, preferencje jak i nowoczesne preparaty oraz technologie.